Catro viaxes de Elena Fahlbusch. Capítulo Oito

Damián Guede.

—Ti como cres que miraría Elena na 45?

Non era fácil coñecer a Sofía Ubeira. Sendo unha persoa que prefería o trato directo e que fuxía de conversas superficiais, ninguén no equipo deixaría de atribuírlle a amabilidade como unha das súas calidades.

—Como miraría?

—Si. Como o farías. Se foses Elena.

Trataba con todo o equipo coa mesma seguridade. Ana non esperaba recibir unha pregunta así. A actriz non era unha persoa de moitas palabras e aínda que tiñan que falar habitualmente, as conversas entre ela e a axudante de Dirección adoitaban limitarse a cuestións de tipo organizativo.

—Non o sei.

Á resposta de Ana seguiu a mostra de catro expresións puntuais do personaxe de Elena Fahlbusch por parte de Sofía. Correspondían a un dos momentos que tiñan lugar en cada unha das catro viaxes que facía. Tiña perfectamente claro o proceso polo que pasaba a súa personaxe e os pasos que esta daba seguían unha progresión que non se manifestaba con transparencia. Ante a cámara, o que se trasladaba era sutil. O espectador había poñer o resto.

Na escena 45 Ana tiña unha conversa con Ignacio Heinzelmann mentres tomaba a infusión que este lle ofrecera. Entón, Ignacio explicaba a razón pola que lle encargara ao pai de Elena a reparación e despois confesaba a importancia que tiña para el. Facíao mentres miraba pola ventá, e nese momento Elena devolvíalle a mirada. Esa mesma mirada pasaba, a continuación, por varios elementos da estancia para rematar tamén ollando a través da ventá, logo de se erguer. Eran movementos que non estaban detallados así no guión. No texto, Elena fixaba a vista en Ignacio. Nada máis. O resto da composición fora engadido durante a preparación do filme. Parte do tempo da preprodución fora dedicado ao traballo con Sofía, en contra do que inicialmente tiña previsto Roberto. O Roberto de Catro viaxes de Elena Fahlbusch, porque o Roberto de Apnea si consideraba necesario o traballo previo cos actores na procura dos seus personaxes. Previo e intenso. Abafante, podería engadir algún dos intérpretes daquela época sen que iso lle soase estraño a quen tivera compartido equipo nalgunha das súas películas.

Foi Sofía quen venceu a reticencia do director a guiar o traballo de preparación do personaxe de Elena. Iso lle dixo a Ana varias semanas antes de darlle comezo á rodaxe, estando Bosque presente. O produtor coñecía ben a evolución na súa maneira de entender o traballo e sabía que confiaba na composición previa que os actores traían o primeiro día no que eran convocados para gravar. Fora o propio Roberto quen recoñecera, nunha entrevista, que unha visita de varios días á filmación dunha película de Clint Eastwood provocara un efecto de epifanía nel. Viuse, dicía, a si mesmo malgastando tempo e esforzos en acadar o que o director estadounidense conseguía sen apenas empregalos. Cando menos, non ata estar na localización. E mesmo alí as súas indicacións eran mínimas. Nunha das ocasións nas que puido intercambiar con el algunhas palabras, segundo lle dixo a Ana, preguntoulle pola clave para facer que aquel sistema funcionase. “Contrata bos actores”. Esa fora a resposta da estrela.

—Na miña opinión, nesta escena está unha das claves da personalidade de Elena.

Ana non soubo que dicir á frase de Sofía, así que agardou a que esta continuase.

—Coñeces ben o guión, sabes que a evolución de Elena non é obvia. Pero hai momentos puntuais no que se fai algo máis evidente, penso —seguiu, mentres Ana asentía—. Este é un deles.

—E non tes claro como debe ser esa mirada na escena.

—Algo así, si.

“Algo así” non era exactamente dar a razón. Ana tivo a sensación de que a análise da secuencia que facían ambas non estaba no mesmo plano.

—Non é que non o teña claro —seguiu Sofía, esforzándose por ser comprendida—, é que a diferenza entre facer uso dunha ou doutra leva a personaxe por dúas direccións distintas.

—Xa.

—E todo cambia.

Ana asentiu. Non acababa de entender completamente o que significaba para Sofía que todo cambiase, pero a súa intuición levaba vinte anos tratando con intérpretes e sabía que os máis concienciudos tiñan teimas habituais cos personaxes aos que lles daban vida. Poucos, en todo caso, coa maneira de abordar o traballo como Sofía. Despois da conversa, Ana pensou se non sería Elena Fahlbusch unha especie de obsesión. Se non terían sido unha obsesión, tamén, o resto de personaxes que interpretara a actriz na súa carreira.

Sofía seguiu explicándose.

—É que depende do que queira dicir coa mirada, sabes? Pode que queira mostrar que se decata de que hai un obxectivo… maior, digamos, no desempeño do pai. Algo parecido. Entendes a que me refiro?

—Creo que si.

—Que hai algo dirixido a ela, detrás dos encargos.

—Xa. E a outra opción sería…?

—Pois que a revelación non chegase tan lonxe aínda. Que implicase que hai algo, unha intuición, nada máis.

—Que non chegue a ser unha revelación.

—Iso é.

Despois de pensar uns intres no que Sofía suxería, Ana preguntou se podía interpretar para ela as dúas posibilidades. Alí mesmo, sen máis atrezzo ca a mesa á que sentaban. Á actriz pareceulle a petición máis normal do mundo, unha reacción que sorprendeu a Ana e sobre a que volvería moitas veces desde entón. Habituada ao comportamento doutros membros do gremio, cando menos esperaba certa reticencia.

Sofía interpretou a parte da escena que a preocupaba. Dúas veces. Pediulle á axudante de Dirección que lle dese o pé lendo a intervención de Ignacio.

—E ben? —inquiriu ao rematar.

—Estou asombrada, Sofía.

Preferiu non evitar dicir o que lle saía. Directamente. Sabía distinguir as maneiras de interpretar segundo a teoría na que se basease a escola ou a facultade na que se formaran. E recoñecía perfectamente cando estaba ante unha actuación que pasaba do convincente ao único.

—Estou asombrada porque vexo perfectamente a personaxe de Elena —continuou— configurado con toda a bagaxe anterior, entendes?, con toda a carga de acontecementos aí presente…

Sofía miraba para ela sen dicir nada.

—Pero sobre todo pola maneira en que o fas. Polo natural e ao mesmo tempo pola solidez da interpretación… E nunha mesa, falando comigo, sen cámaras, sen equipo…

—Vale. Pero que opción elixirías ti?

—Non o sei, Sofía. É que… que che di Roberto sobre isto?

—Roberto deixa que decida eu.

—Iso está ben —Ana sorriu levemente ao dicilo.

—É moi de agradecer, si.

—Non é o máis habitual.

—De certo que non. Aínda que, se o pensamos ben, non é máis que deixar que a actriz que contratas faga o seu traballo.

O comentario fixo que Ana sorrise de novo, nesta ocasión froito da posición que lle daban os anos de experiencias con actores de todo tipo.

—En parte tes razón, Sofía, claro que si. Pero non sempre o traballo previo é como debe. En fin…

—A verdade é que Roberto foi así desde a primeira charla na que me presentou o proxecto. Díxome que quería que fose eu quen enchera o personaxe de Elena, e así foi. Non houbo ningunha inxerencia.

—É a súa maneira de facer, si.

—Nin cando lle pregunto, vaia. Que xa non o fago, pero tampouco aí.

—Antes non era así, pero eu diría que funciona mellor agora. Contigo non hai dúbida de que si.

—Antes? Traballaches con el antes?

—Si —Ana non puido evitar a expresión de estrañeza—, hai anos, xa. Bastantes. Rodamos Apnea xuntos, pero van máis de vinte anos.

Nese momento, Luc achegouse a Sofía, coñecedor de que cambiaba de lugar. Era especialmente hábil interpretando os xestos da actriz. Recoñecía a intención de iniciar un paseo, por exemplo, distinta da de se mover dunha zona do set a outra, antes aínda de que esta se puxese de pé.

—Pois mira, non tiña nin idea.

A expresión de Sofía era sincera. Daba a sensación de non saber nada do que ocorrera entre Ana e Roberto, o que a situaba nun lugar pouco explorado do gremio da interpretación. Á fin, non supuña un grupo tan amplo de profesionais e, logo dos anos, o máis normal era estar ao tanto do que sucedía.

—En todo caso —engadiu Sofía— este modo de traballar segue a ser deixar que un faga o que se supón que sabe facer, non é?

—En realidade, é confiar en que un faga o que sabe, máis ben.

A actriz sorriu. A continuación, ergueuse.

—De todas formas, tampouco creo que sexa realmente a súa última película—díxolle Ana, cunha expresión de complicidade.

—Como dis?

—Refírome á entrevista na que Roberto… sabes que… ti oíches o da súa entrevista?

—Entrevista? Non. Por que? Hai algo que teña que saber?

Ana quedou uns intres ollando cara a actriz. Realmente, era alguén fóra do común.

—Nada. Podes estar tranquila. Era unha parvada.

Sofía botou a camiñar e, con ela, Luc. Vela camiñando volvérase xa unha imaxe familiar para o equipo. Ata entón a rodaxe non ocupara espazos urbanos. Estes aparecían na planificación tres semanas antes de rematar, nunha ensamblaxe de horarios que os situaba como marco da gravación durante catro días. O resto das localizacións eran ámbitos rurais, zonas practicamente deshabitadas ou pequenos microcosmos illados, coma unha estación de servizo ou unha área de autocaravanas. Abundaban, pois, as posibilidades de percorrer tanta distancia como un quixese sen ter apenas que usar o coche.

Fíxose habitual a presenza de Sofía como un elemento máis da rodaxe, independentemente de que tivese ou non escenas que gravar. Ao contrario da maior parte dos intérpretes, ela sempre estaba. Igual que Produción, que Dirección ou que o grupo de eléctricos. Sofía Ube chegaba cada mañá e pasaba toda a xornada no lugar onde filmaran. Reservaba sempre momentos para ela, un dos trazos que a facían diferente. Por veces, botando a camiñar. Noutras ocasións, facendo uso de calquera recuncho do set. Non era estraño atopala sentada en Maquillaxe, por exemplo, durante un bo anaco, sen precisar caracterización ningunha. Unha das cousas que chamou a atención de Ana, xa desde os primeiros días, foi a falta da necesidade dun contexto calmo para conseguir abstraerse completamente. Mesmo durante horas. Sofía parecía entrar no mesmo estado reflexivo tanto paseando en soidade coma no medio do rebumbio que causaba a montaxe de calquera dos escenarios. Podía ter ao redor un grupo de maquinistas armando os elementos dun trávelin ou os auxiliares de cámara axudando a mover o guindastre, operador incluído. Ningún deses grupos tiña entre as súas calidades ser silenciosos, pero a expresión da actriz non se alteraba en ningún momento a pesar do que sucedese ao seu carón. Seguía inmersa nas súas cavilacións.

Non obstante, o que máis chamaba a atención de Ana, logo de pararse e observala, era a súa naturalidade. A naturalidade coa que manifestaba comportamentos nada comúns e que levaba a todos a entendelos como normais. Nada chamaba a atención do feito de atoparse a Sofía, absorta, en calquera lugar da localización, entre o equipo. Tampouco de perdela de vista. Se alguén preguntaba, a resposta daba por satisfeita a curiosidade. Desde os primeiros días, a actriz mantiña esa maneira de estar entre os demais, sen que iso supuxese maior interese por parte de ninguén. Ademais, o feito de botar a andar nunca impedía que se presentase a tempo onde indicase a orde de rodaxe. Ana pensou no particular dese comportamento e no efecto que causaba. Iso era o excepcional.

Durante a comida, recibiu unha mensaxe de Saúl. Gustaríame visitarte un destes días, escribiu. Claro. O mércores temos un día de descanso. Se che apetece, respondeu Ana. Prefería verte na rodaxe, escribiu el. Ah, vale, por min ben. Hai tempo que non ves un, respondeu Ana. Si, escribiu. Podo ir o martes, continuou Saúl. Non. O martes, imposible, escribiu Ana. Por que non?, preguntou Saúl. Non pode ser. Martes, non. Elixe outro día, respondeu Ana. Pero non me dixeches por que non pode ser, escribiu Saúl. Xa, respondeu Ana. Vale, mamá, escribiu Saúl. Entón podería o luns seguinte, que non hai clase, engadiu. Veña, o luns. Por certo, por que queres que nos vexamos na rodaxe?, escribiu Ana. Apetéceme verte traballar, respondeu Saúl. Xenial, fillo, puxo Ana. E engadiron varias iconas cariñosas. Ana pousou o móbil na mesa pensando no moito que lle gustaría que a razón para visitalo fose realmente esa.

Pola tarde rodaban a escena 45. Roberto non dera ningunha indicación distinta das que xa tiñan, así que non houbo necesidade de cotexar a previsión. Ana achegouse a Néstor Liz, que observaba a cociña na que gravaban, pensativo.

—Todo ben?—preguntou.

—Si, si —o gaffer respondeu, sen saír do seu ensimesmamento.

A presenza de Ana, que seguiu de pé, ao seu carón, sen se mover, fixo o efecto dunha pregunta no silencio.

—Hai un tiro de cámara que se complica, sabes? —continuou Néstor—. Un matiz que queren engadir, durante a conversa entre Elena e Ignacio.

—Que non estaba na planificación.

—Non é que non estivese. É que a maneira de entendelo obriga a que repensemos un detalle.

Houbo un silencio. O gaffer non deixou, durante a conversa, de observar a estancia, pasando constantemente a mirada dunha marca a outra. Aínda sen atreverse a modificalas.

—Tería que atopar a maneira de que esta parede desaparecese, chegado un momento, para poder atravesala. Ventá incluída. E, claro, poder deixar a Rubén colgando no baleiro coa cámara.

Néstor dixo isto último cun sorriso nos beizos, pero sen deixar de pousar os ollos nos escasos metros cadrados que tiña diante.

Pouco despois, Ana saía para comprobar que a xornada de tarde seguía o plan establecido. Viu como Ana chegaba, acompañada de Luc, a Maquillaxe. Nese momento reparou en Luc. Parecía ocorrer con el o mesmo que con Sofía, agora que se decataba. O comportamento que mostraba non era o que ninguén asociaría ao usual nun can. Non obstante, para todo o equipo, a súa presenza e os seus hábitos eran tan normais coma calquera outro elemento. De non ser polo seu tamaño, calquera podería dicir que a maior parte do tempo parecía non estar.